Historia Muzeum
Na ostatnie miejsce zamieszkania Tadeusza Kościuszki przy Gurzelngasse 12 w Solurze (Solothurn) zwrócono uwagę, dopiero wtedy, gdy rodzina Gassmann, będąca od roku 1881 właścicielem domu Zeltnera, sprzedała go firmie «Chocolat Villars AG» i kiedy firma ta przebudowała w 1932 r. parter budynku na nowoczesny lokal sklepowy.
Z inicjatywą ratowania dla kultury polskiej przynajmniej ostatniego mieszkania Naczelnika wystąpił ówczesny Ambasador RP w Bernie dr Jan Modzelewski oraz Attaché ds. Kultury, dr Alfons Bronarski. Ze strony Solury poparcia udzielił Radca Stanu dr Max Obrecht. Również ówczesny poseł USA, Hughes R. Wilson, zaangażował się w tę sprawę. Celem było utworzenie muzeum ku czci polskiego i amerykańskiego bohatera narodowego.
W roku 1933 powołano Honorowy Komitet Organizacyjny ds. Założenia Muzeum Kościuszki w Solurze, który zajął się organizacją i wyposażeniem muzeum. Miało się ono mieścić w dwóch pokojach dawnego mieszkania Tadeusza Kościuszki, gdzie zebrane dokumenty, przedmioty i różnego rodzaju pamiątki wszechstronnie oddawałyby życie i czyny Naczelnika.
Oficjalna inauguracja Muzeum Kościuszki miała miejsce 27 września 1936 r. w sali Rady Kantonalnej solurskiego Ratusza. Uroczystość rozpoczął swoim wystąpieniem dr Max Obrecht, kantonalny Radca Stanu, a zarazem przewodniczący Komitetu Organizacyjnego ds. Założenia Muzeum. Wydarzenie odbywało się pod patronatem honorowym Radców Federalnych Giuseppe Motty i Hermanna Obrechta, Ministra Spraw Zagranicznych RP Józefa Becka oraz Ambasadora Stanów Zjednoczonych Hugh R. Wilsona. Uczestniczyli w nim również liczni przedstawiciele stowarzyszeń polonijnych w Szwajcarii a także reprezentanci szwajcarskiego świata kultury i dziennikarze. Po zakończeniu uroczystości w Ratuszu zebrani goście udali się do dawnego mieszkania Kościuszki przy wspomnianej już Gurzelngasse 12, gdzie nastąpiło przecięcie wstęgi i otwarcie Muzeum.
W tym samym dniu powstało Towarzystwo Kościuszkowskie, które objęło opiekę nad Muzeum Kościuszki w Solurze oraz polskim miejscem pamięci w Zuchwilu.
Dzięki zebraniu pokaźnej sumy pieniędzy, do czego przyczynił się swoim koncertem w roku 1937 światowej sławy polski pianista, Ignacy Jan Paderewski, uzyskano środki dla odtworzenia możliwie dokładnie oryginalnego wyglądu pokoju, w którym zmarł Tadeusz Kościuszko na podstawie ówczesnej akwareli Antoniego Brodowskiego, przedstawiającej wygląd pokoju z alkową.
Muzeum otrzymało od polskich muzeów, jak i osób prywatnych, znaczną ilość obrazów i grafik, ilustrujących czyny Kościuszki. Rodzina Gassmann przekazała również pamiątki po Kościuszce, które zapewne pozostały w domu. Podobnie postąpili włoscy spadkobiercy Emilii Zeltner. Zdołano również zgromadzić dalsze cenne eksponaty, otrzymane w postaci darów lub nabyte drogą kupna.
Z okazji uroczystych obchodów 150 rocznicy śmierci Kościuszki, ówczesny sekretarz Towarzystwa Kościuszkowskiego, Johann Arnold Wirth napisał sztukę p.t. «Tadeusz Kościuszko, der Naczelnik».
W roku 1978 stwierdzono, że Muzeum w swojej pierwotnej postaci nie odpowiada wymogom muzealnictwa i zaszła konieczność zreorganizowania go. Realizacja przedstawionego projektu ulegała z różnych przyczyn opóźnieniu. Najpierw musiano zdobyć środki finansowe w wysokości 90 000 franków szwajcarskich, co zdołano osiągnąć dzięki dotacjom Miasta i Kantonu Solury oraz licznych firm i osób prywatnych, wśród których było też wielu Polaków. W międzyczasie zmienił się właściciel domu, co początkowo postawiło dalsze istnienie Muzeum pod znakiem zapytania. Nastąpiła również kilkakrotna zmiana jego kustosza . Pierwotny projekt unowocześnienia Muzeum został poprawiony i rozszerzony, ponieważ do dotychczasowych dwóch pomieszczeń doszło pomieszczenie trzecie. W latach 1981–1983 pod kierownictwem panów: Zygmunta Stankiewicza i Nicolo Vitala urządzono placówkę na nowo. 15 września 1984 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Muzeum Kościuszki w nowej postaci.
W 2006 r. na aukcji broni zakupiono oryginalny pistolet, który Tadeusz Kościuszko nosił przy sobie w czasie pobytu w Paryżu. W kwietniu 2018 r. udało się dołączyć do Muzeum brakującą część mieszkania Kościuszki, z gabinetem Generała, która wcześniej zajmowana była przez osobę prywatną. Dzięki dobrej współpracy i stałemu mecenatowi nad Muzeum objętemu przez Polską Grupę Kapitałową SOLBET, Towarzystwo Kościuszkowskie mogło podpisać z właścicielem domu umowę na wynajem i dołączenie do Muzeum brakującego pomieszczenia, w którym znajduje się m.in. oryginalna, prawdopodobnie 230-letnia szafa z drzewa orzechowego, używana przez Naczelnika. Uzyskaliśmy również dostęp do małego wewnętrznego podwórka.
Największą siłą Muzeum jest możliwość przebywania w miejscu, w którym Tadeusz Kościuszko spędził ostatnie lata swojego życia, z pieczołowicie odtworzonym wystrojem i przedmiotami, które go otaczały. Niejako sercem Muzeum jest alkowa z wiernie, według oryginału, zrekonstruowanym łóżkiem, na którym zmarł polski bohater narodowy.
Potwierdzeniem rangi, jaką posiada to wyjątkowe ognisko polskości, są wizyty wybitnych rodaków. Wciągu kilkudziesięciu lat istnienia Muzeum Kościuszki odwiedzili je m.in.: gen. Władysław Anders (były Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych), kardynał Karol Wojtyła (późniejszy Papież Jan Paweł II), Władysław Bartoszewski (późniejszy Minister Spraw Zagranicznych III RP), Prezydent RP Lech Wałęsa czy kardynał Józef Glemp, Prymas Polski.
Muzeum Kościuszki w Solurze jest jednym z najstarszych członków Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie (MABPZ) – organizacji zrzeszającej polskie placówki poza granicami kraju, założonej w 1979 r. Muzeum solurskie weszło w jej skład już na początku lat osiemdziesiątych XX w.
20 września 2018 r. Muzeum odwiedził Wicepremier i Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotr Gliński w towarzystwie Jacka Millera (dyrektora Departamentu Dziedzictwa Kulturowego przy MkiDN) a także innych przedstawicieli dyplomacji.
W latach 2020-2022 po uzyskaniu środków finansowych z Ministerstwa Spraw Zagranicznych poprzez fundację Pomoc Polakom na Wschodzie, przeprowadzone zostały kolejne prace renowacyjne.
W 2021 roku Muzeum obchodziło 85-lecie swojego istnienia w licznym gronie zaproszonych gości.
Serdecznie Państwa zapraszamy do odwiedzania Muzeum Kościuszki w Solurze - w mieście nazywanym perłą Baroku w Szwajcarii.
